رعایت اصول ایمنی در محیط کار
کلمه‌ی خانه‌داری در ذهن بعضی‌ها به معنای تمیز کردن زمین و سطوح و گردگیری و مرتب‌کردن وسایل است. اما در محیط کار، این کلمه معنای بیشتری دارد. خانه‌داری در زمینه‌ی ایمن‌سازی محیط کار از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این کار می‌تواند به جلوگیری از بروز مصدومیت‌ها و بهبود بهره‌وری و روحیه‌ی کارکنان کمک کند و علاوه بر این طبق گفته‌ی کری گری (Cary Gray)، مشاور ایمنی ادارهی پرداخت غرامت کارکنان ایالت اوهایو، تأثیر مثبتی بر روی میهمانان و بازدیدکنندگان می‌گذارد. همچنین خانه‌داری به کارفرماها کمک می‌کند که متحمل جرائم عدم‌انطباق نشوند. این مقاله را بخوانید تا با ایمنی و بهداشت محیط کار آشنا شوید.
چنین فعالیت‌هایی که به فرایندهای مربوط به ایمنی و بهداشت محیط کار اختصاص پیدا می‌کند، چه در دفاتر سنتی و چه محیط‌های صنعتی از جمله کارخانه‌ها، کارگاه‌ها و مراکز تولیدی کاربرد دارد و با چالش‌های خاصی از جمله مواد خطرناک، گرد و غبارهای قابل احتراق و سایر مواد قابل اشتعال رو به رو است. کارشناسان عقیده دارند که همه‌ی برنامههای ایمنی محیط‌های کار باید فعالیت‌های بهداشتی و ایمنی، در یک کلمه «خانه‌داری» را در برنامههای خود داشته باشند و هر یک از کارکنان باید نقشی در آن ایفا نمایند. از طرف دیگر، فعالیت‌های ایمنی و بهداشتی در محیط کار به تعهد مدیریتی نیازمند است تا کارکنان به اهمیت آن پی ببرند. در اینجا به ۱۱ نکته برای انجام اثربخش این فعالیت‌ها اشاره خواهیم کرد.
۱. از وقوع لغزش و سقوط جلوگیری کنید
طبق آمار مرکز آمار کارگران در سال ۲۰۱۳، سقوط و لغزش دومین عامل جراحات یا بیماری‌های غیرکشنده‌ی محیط کار بوده است.
بر اساس استاندارد سطوح (۱۹۱۰٫۲۲(a)) ادارهی ایمنی و بهداشت محیط کار آمریکا (OSHA)، همه‌ی محیط‌های کار باید تمیز و منظم و کاملا بهداشتی نگه داشته شوند. این قانون معابر، انبارها و اتاق‌های خدمات را شامل می‌شود. کف زمین باید خشک و تمیز باشد. در جایی که فرایندهای خیس انجام می‌شود، حتما باید زه‌کشی وجود داشته باشد.
به گفته‌ی فرد نورتون (Fred Norton)، مدیر بخش ارگونومی و فناوری‌های تولید مرکز خدمات کنترل ریسک بیمه‌ی لیبرتی میوچوآل (Liberty Mutual) در کالیفرنیا، کارفرماها باید مواد کافی و مناسبی برای ساخت کف زمین (مثلا سیمان، کاشی سرامیک یا مواد دیگر) با توجه به شرایط محیط کاری و میزان استقامت این مواد در این شرایط انتخاب کنند. سپس باید رویه‌های توسعه و اجرای فعالیت‌های ایمنی و بهداشتی محیط کار را با استفاده از روش‌های مناسب شستشو ایجاد نمایند.
نورتون می‌گوید: «در خصوص چیزهایی مثل روغن و گریس اگر از برنامههای شست‌و‌شوی درستی استفاده نشود، مثلا تنها با شستن کف، به جای از بین بردن روغن و گریس، لغزندگی به جاهای دیگر پخش می‌شود.»
برای جلوگیری از وقوع لغزش و سقوط، مرکز ایمنی و بهداشت محیط کار کانادا (CCOHS) موارد زیر را پیشنهاد می‌دهد:
گزارش دادن و پاک نمودن قطره‌ها و چکه‌ها
خالی نگه داشتن راهروها و خروجی‌ها از اقلام موجود در محیط کار
نصب آینه و علائم هشدار در نقاط کور
ترمیم یا تعویض کف‌‌پوش فرسوده، آسیب‌دیده و پاره شده
استفاده از قطره‌گیر و محافظ
علاوه بر این، بر اساس نظر OSHA، استفاده از پادری، پلتفرم، کف‌پوش‌های کاذب یا سایر کف‌پوش‌های خشک‌کن در جاهایی که می‌توانند کمک‌کننده باشند، بسیار مفید است. زمین محیط کار باید خالی از میخ‌های نیمه کوبیده، خرده‌های چوب و فلز یا سایر مواد و تخته‌های سوراخ و لق باشد.
گری می‌گوید که کارفرماها باید به خطرات لغزش مورد بررسی قرار دهند و کارکنان را تشویق نمایند که بر روی کارهایی تمرکز کنند که در نزدیکی‌شان است.
۲. خطرات آتش‌سوزی را برطرف نمایید
کارکنان وظیفه دارند که از جمع شدن مواد قابل‌اشتعال غیرضروری جلوگیری کنند. بر اساس استاندارد مواد خطرناک (۱۹۱۰٫۱۶۰) OSHA، زباله‌های قابل‌اشتعال باید در محفظه‌هایی مخصوص جمع‌آوری شده و روزانه دفع شوند.
شورای ایمنی ملی آمریکا در دستورالعمل ایمنی سرپرستان به تدابیر پیشگیرانه‌ی زیر در خصوص حفظ ایمنی در برابر آتش‌سوزی اشاره می‌کند:
مواد قابل‌اشتعال را تنها به مقدار مورد نیاز در محیط کار نگهداری کنید. وقتی نیازی به این مواد نباشد، باید آنها را به یک انبار ایمن انتقال دهید.
مواد قابل‌اشتعال و زودسوز را در محلی مشخص و دور از منابع احتراق نگهداری کنید.
از آلوده شدن لباس خود با مایعات قابل‌اشتعال جلوگیری کنید. در صورت وقوع این اتفاق، لباس‌های خود را تعویض نمایید.
نباید هیچ مانعی در راهروها و درب‌های خروج اضطراری وجود داشته باشد. درب‌های منتهی به راه‌پله‌ها باید بسته نگه داشته شوند. از انباشتن کالاها یا اقلام در راه‌پله‌ها اجتناب کنید.
مواد اولیه را حداقل ۴۶ سانتی‌متر از آب‌پاش‌های خودکار، کپسول‌های آتش‌نشانی و کنترل‌کننده‌های آب‌پاش‌ها دور نگه دارید. وجود فاصله‌ی ۴۶ سانتی‌متری لازم و ضروری است اما فاصله‌ای بین ۶۱ تا ۹۲ سانتی‌متری توصیه می‌شود. مواد انباشته تا سقف باید یک فاصله‌ی ۹۲ سانتی‌متری را حفظ کنند. اگر این میزان انباشت بیش از ۴۵۷ سانتی‌متر ارتفاع داشته باشد، فاصله تا سقف باید ۲ برابر شود. دستورالعمل‌های اجرایی از جمله دستورالعمل ایمنی (Life Safety Code) و ANSI/NFPA 101-2009 باید چک شوند.
خطرات موجود در محیط‌های الکتریکی حتما باید گزارش و دستوراتی برای رفع آن صادر شود.
۳. میزان گرد و غبار را کنترل کنید
بر اساس نظر اتحادیه‌ی ملی محافظت در برابر آتش، انباشتگی بیش از ۱/۳۲ گرد و غبار در هر اینچ یا ۰/۸ میلی‌متر که باعث پوشیدگی حداقل ۵ درصد سطح اتاق می‌شود می‌تواند منجر به انفجاری شدید گردد. این انباشتگی گرد و غبار به ضخامت یک سکه یا گیره‌ی کاغذ است.
به گفته‌ی گری، یک متخصص بهداشت صنعتی باید محیط کار را در برابر خطرات احتمالی مرتبط با کیفیت هوا و گرد و غبار تست کند.
استاندارد NFPA 654 که استاندارد پیشگیری از آتش‌سوزی و انفجار گرد و غبار است، بر شناسایی نواحی خطرناک، کنترل گرد و غبار و فعالیت‌های ایمنی و بهداشتی تاکید می‌نماید. این استاندارد بیان می‌کند که مکش گرد و غبار روشی مطلوب برای تمیز کردن است. تی کشیدن و با آب شستن هم از گزینه‌های دیگر می‌تواند باشد. استفاده از پمپ‌های باد نیز برای سطوح نا‌ایمن یا غیرقابل‌دسترس مجاز است.
به نظر مرکز ایمنی و بهداشت محیط کار کانادا (CCOHS)، مکنده‌های صنعتی می‌توانند دیوارها، سقف‌ها، ماشین‌آلات و سایر مکان‌ها را تمیز کنند.
استیو آرنهولز (Steve Ahrenholz)، متخصص ارشد بهداشت صنعتی بخش نظارت، ارزیابی خطر و تحقیقات اتحادیه‌ی ملی ایمنی و بهداشت محیط کار آمریکا (NIOSH)، می‌گوید: «شما یا باید از روش‌های مرطوب استفاده کنید یا سیستم‌های مکش کارآمد داشته باشید. نباید از یک جاروبرقی معمولی یا پمپ باد استفاده کنید چرا که استفاده از آنها باعث معلق شدن مجدد گرد و غبار و پخش شدن آن در محیط کار می‌شود.»
۴. از جاری شدن مواد در محیط کار جلوگیری کنید
زیرپایی‌های محیط کار، که می‌تواند پارچه‌ای یا چسبناک باشد، باید تمیز باشند و به‌خوبی نگهداری شوند. به گفته‌ی گری، این کار از ترشح مواد خطرناک به سایر جاها جلوگیری می‌کند. همه‌ی زیرپایی‌ها را بررسی کنید تا اطمینان حاصل نمایید که مواد خطرناک از طریق آنها به جاهای دیگر انتقال پیدا نمی‌کند.
علاوه بر این، به نظر نورتون، برای جلوگیری از انتقال آلودگی به پروتکل‌های پاک‌سازی جداگانه برای هر مکان نیاز است. برای مثال، هرگز نباید از همان کف‌شویی که در یک جا برای پاک کردن روغن استفاده شده در جای دیگر استفاده نمود.
به گفته‌ی گری، اگر مواد، سمی باشند، ممکن است به تست بهداشت صنعتی، تغییر لباس کار و استحمام نیاز شود. آرنهولز می‌گوید: «کارکنانی که با مواد سمی سر و کار دارند نباید با لباس کار به خانه بروند.»
۵. از ریختن اشیاء جلوگیری به عمل آورید
رعایت اصول ایمنی در محیط کار
گری اشاره دارد که محافظ‌هایی مثل تخته محافظ، ریل محافظ یا روکش می‌توانند از ریختن اشیاء بر روی کارکنان یا تجهیزات جلوگیری کنند.
به نظر پائول اریکو (Paul Errico)، مشاور ایمنی، سایر راهکارها عبارتند از:
از جعبه‌ی انباشت استفاده کنید
مواد و ابزار را درست روی میز قرار دهید
اشیاء سنگین را در قفسه‌های پایین بگذارید
تجهیزات را دور از لبه‌ی میز قرار دهید
از انباشتن اشیاء در جاهایی که محل عبور کارکنان است خودداری کنید
نورتون می‌گوید: «برای محیط کار چیدمانی در ذهن خود طرح کنید که کارکنان هنگام رفت‌و‌آمد در معرض خطر قرار نگیرند.»
۶. به‌هم‌ریختگی‌ها را مرتب نمایید
از نظر گری، محیط کار به‌هم‌ریخته می‌تواند منجر به مشکلات ارگونومی و مصدومیت شود چرا که کارکنان فضای کمتری برای حرکت دارند.
او می‌گوید: «وقتی جایی به‌هم‌ریخته باشد، احتمال مصدومیت‌های بریدگی و جراحت بالا می‌رود. در این صورت شما آنقدر فضا برای راه‌اندازی درست ایستگاه کاری خود و جابجایی در محیط نخواهید داشت. در این شرایط کارکنان باید هر لحظه برای عبور از جایی به خودشان پیچ و خم بدهند.»
ادارهی پرداخت غرامت کارکنان ایالت اوهایو پیشنهاد می‌کند که کارکنان پس از استفاده از ابزارها و سایر مواد، آنها را سر جای خود بگذارند و مواد غیرقابل استفاده را دفع کنند.
ابزارها و مواد را از راهروها، خروجی‌های اضطراری، تابلوهای برق و درب‌ها جمع کنید و محیط را مرتب نمایید. سطل‌های زباله را پیش از سرریز شدن خالی کنید.
۷. مواد را به درستی انبار کنید
بر اساس استاندارد جابجایی، انبار، استفاده و دفع مواد (OSHA (1926.250، در محل‌های انبار نباید موادی انباشته شوند که خطر انفجار، آتش‌سوزی یا انتشار سم را به همراه دارند.
به گفته‌ی اریکو، اشتباهی که بعضی از کارکنان مرتکب می‌شوند این است که نردبان‌های انبار یا سایر اقلام را در کابینت‌های برق می‌گذارند، این کار علاوه بر این که خلاف قوانین OSHA است، تابلوی برق را مسدود می‌کند و ممکن است باعث آتش‌سوزی شود.
او می‌گوید: «من چنین مشکلی را در محیط‌های دیگر هم دیده‌ام. باعث شگفتی است که کارفرمایان اصلا به این مشکلات توجهی ندارند. توجه آنها به محیط تولید، محل‌های نگهداری، انبار یا سایر مکان‌های ذخیره‌سازی بسیار اهمیت دارد؛ زیرا همین‌ها هستند که باعث بروز مشکلات ذخیره‌سازی و انبارش می‌گردند.»
مواد و تجهیزات استفاده‌نشده را باید دور از دسترس کارکنان انبار کرد. بر اساس قوانین CCOHS، نباید از محیط کار برای ذخیره‌سازی و انبار استفاده کنید. به یاد داشته باشید که هر چیزی را پس از استفاده، مجددا به جای خود بازگردانید.
آرنهولز توصیه می‌کند که قرار دادن فضای ذخیره‌سازی در نزدیکی کارکنان آنها را تشویق به استفاده از آن می‌نماید.
او می‌گوید: «مرتب نگه داشتن محیط کار و بازگرداندن ابزارها سر جای خود، مسئولیت همه‌ی کارکنان است. فضای انبار در صورت قابل استفاده بودن، باید به گونه‌ای طراحی شود که برای استفاده از آن نیاز به بلندکردن بارهای سنگین یا کش آمدن نباشد. اگر برای استفاده از این فضاها لازم نباشد که مسیری طولانی طی نمود، آنگاه از آنها استفاده‌ی بیشتری خواهد شد. در غیر این صورت کارکنان به جای بازگرداندن مواد یا ابزار، آنها را برای مدتی نزد خود نگه می‌دارند.»
رعایت اصول ایمنی در محیط کار
۸. از ابزارها و تجهیزات ایمنی شخصی استفاده کنید و آنها را مورد بازرسی قرار دهید
بر طبق مشاهده‌ی اریکو، بیشتر پرونده‌های غرامت کارکنان برای کسانی تشکیل شده است که از تجیهزات ایمنی شخصی هنگام تمیزکاری استفاده نکرده‌اند و دچار جراحت و مصدومیت شده‌اند.
گری می‌گوید: «هنگام تمیزکاری محیط کار، از تجهیزات ایمنی شخصی مثل کفش‌های جلوبسته و عینک ایمنی استفاده کنید. با توجه به ریسک‌ها و خطرات ممکن، در مورد نوع لباس ایمنی که باید بپوشید تصمیم‌گیری نمایید.»
بر اساس قوانین CCOHS، به طور منظم ابزارها را بازرسی، تمیز و ترمیم کنید. هرگونه ابزار معیوب را از محیط کار دور بریزید.
رعایت اصول ایمنی در محیط کار
۹. میزان تکرار فعالیت‌های ایمنی و بهداشتی را مشخص نمایید
همه‌ی کارکنان باید در فعالیت‌های ایمنی و بهداشتی به ویژه مرتب‌سازی محیط کار شرکت کنند، خطرات ایمنی را گزارش دهند و ترشحات و قطرات ریخته شده را تمیز نمایند.
آرنهولز می‌گوید: «هر کارگری باید در این فعالیت‌ها نقشی ایفا نماید و در صورت وجود مشکل آن را گزارش دهد.»
پیش از پایان شیفت، کارکنان باید محیط کار خود را بازرسی و تمیز کنند و مواد غیرقابل استفاده را دور بریزند. این کار می‌تواند زمان لازم برای تمیزکاری در دفعات بعدی را کاهش دهد.
میزان تولید خرده‌ریزه‌ها یا مواد آلوده در محیط کار می‌تواند میزان تکرار فعالیت‌های مربوط به ایمنی و بهداشتی را مشخص نماید. به نظر نورتون، یک شرکت باید ترکیبی از تمیزکاری کلی و مفصل و تمیزکاری سبک و پرتکرار شامل رفت‌و‌روب و پاک‌سازی ترشحات را در برنامه‌ی خود قرار دهد.
۱۰. قوانین مدوّن تهیه نمایید
برای رعایت ایمنی و بهداشت محیط کار، قوانین کارآمد وضع کنید. کارشناسان بر سر لزوم تدوین سیاست‌های ایمنی و بهداشتی اتفاق‌نظر دارند. به گفته‌ی نورتون، بدین ترتیب، چنین فعالیت‌هایی شکل رسمی و تعریف‌شده به خود می‌گیرند. برنامههای مدوّن می‌توانند مشخص نمایند که باید از چه شوینده، ابزار یا روشی استفاده نمود.
نورتون می‌افزاید: «ما در تحقیقات خود متوجه شکاف‌های فراوانی در اثربخشی تمیزکاری کف محیط کار شده‌ایم. کف زمین معمولا نادیده گرفته می‌شود. به همین علت است که ما فکر می‌کنیم نوشتن بخشی از برنامه و تعریف دوره‌ی آموزشی برای کارکنان به منظور آشنایی و دنبال نمودن رویه‌های مناسب از اهمیت بالایی برخوردار است.»
۱۱. تفکر درازمدت داشته باشید
فعالیت‌های ایمنی و بهداشتی، تدابیر یک باره نیستند و باید به همراه نظارت و ارزیابی ادامه پیدا کنند. اسناد و گزارشات را نگهداری کنید، یک برنامه‌ی زمانبندی برای بازرسی داشته باشید، خطرات احتمالی را گزارش کنید و به کارکنان لزوم استمرار انجام فعالیت‌های ایمنی و بهداشتی را گوشزد کنید. اهداف و انتظاراتی تعیین کنید و ارزیابیهای خود را بر مبنای این اهداف انجام دهید.
گری می‌گوید: «مسائل و مشکلات مربوط به فعالیت‌های ایمنی و بهداشتی، بسیار معمول هستند و به راحتی می‌توان آنها را برطرف نمود. فقط نیاز به پافشاری و صرف وقت دارد.»
